Jean Meslier

 Επιφανής εκπρόσωπος του γαλλικού υλισμού και αθεϊσμού των αρχών του 18ου αιώνα, ήταν ο επαναστάτης-δημοκράτης διαφωτιστής Ζαν Μελιέ (1664-1729). Ο Μελιέ ήταν γιος υφαντουρ­γού και αργότερα έγινε εφημέριος σε χωριό. Η Διαθήκη του Μελιέ καθρεφτίζει τα συμφέροντα και τις προσδοκίες της ανελέητα εκμεταλλευόμενης φτωχολογιάς του χωριού και καλεί τις λαϊκές μάζες ν’ ανατρέψουν το ζυγό των εκμεταλλευτών. Ο Μελιέ υπο­στηρίζει με επιχειρήματα την υλιστική φιλοσοφία, κάνει αμείλικτη κριτική της θρησκείας και του ιδεαλισμού, αναπτύσσει τις ιδέες του ουτοπικού κομμουνισμού.
Σαν μοναδική βάση όλων των φαινομένων της φύσης, ο Μελιέ παραδέχεται την αιώνια και άπειρη ύλη, η οποία αποτελείται από άτομα που με τις κινήσεις και τους συνδυασμούς τους σχηματί­ζουν όλα τα ποικίλα φυσικά φαινόμενα. Σύμφωνα με την υλιστική θεωρία του Μελιέ η ύλη, ο χρόνος, η κίνηση, η νομοτέλεια της φύσης, μπορούν να εξηγηθούν πλήρως με φυσικοεπιστημονικό τρόπο και για την κατανόησή τους δε χρειάζεται η παραδοχή της ύπαρξης του θεού. Ο Μελιέ υπεράσπισε τη θέση ότι η ύλη είναι η αιτία τόσο της ύπαρξής της όσο και της κίνησής της.
Ο Μελιέ απόκρουσε κατηγορηματικά την ύπαρξη οποιουδήποτε θεϊκού πρώτου κινούντος. Θεωρούσε πως είναι αδύνατο η ύλη να έχει πάρει τη δύναμη της κίνησης από μια ουσία που δεν είναι ύλη και την υλιστική του αντίληψη για τη φύση τη συνέδεε άμεσα με τον αθεϊσμό. Η διαμάχη ανάμεσα στους αθεϊστές και τους θεολάτρες, λέει ο Μελιέ, διεξάγεται πάνω στο ζήτημα: ποια είναι η αδημιούργητη πρώτη αιτία όλων των πραγμάτων. Οι αθεϊ­στές υποστηρίζουν ότι η αδημιούργητη αυτή πρώτη αιτία είναι η φύση, η ύλη. Ο κόσμος υπήρχε και θα υπάρχει αιώνια, ο κόσμος είναι το υλικό και αντιληπτό με τις αισθήσεις Είναι. Οι θεολάτρες θεωρούν αιτία των πάντων το θεό, τα επιχειρήματά τους όμως δεν αντέχουν στην κριτική.
 «...Όλα όσα βλέπουμε -λέει ο Μελιέ- όλα όσα νιώθουμε και γνωρίζουμε είναι αναμφισβήτητα μόνο ύλη. Αφαιρέστε μας τα μάτια. Τι θα δούμε; Τίποτε. Αφαιρέστε μας τα αυτιά. Τι θ’ ακούμε; Τίποτα. Αφαιρέστε μας τα χέρια, τι θ' αγγίζουμε; Τίποτε, εκτός απ' ό,τι μας επιτρέπουν πολύ λειψά τα άλλα μέρη του σώματος. Αφαι­ρέστε μας το κεφάλι και το μυαλό, τι θα σκεφτόμαστε; Τι θα γνωρίζουμε ; Τίποτε.»
Οι επαναστατικές δημοκρατικές ιδέες του Μελιέ ήταν απαρά­δεκτες ακόμα και για τους προοδευτικούς ιδεολόγους της γαλλι­κής αστικής τάξης. Ωστόσο, ο αγώνας που διεξήγαν ενάντια στην ιδεολογία του φεουδαρχικού-απολυταρχικού καθεστώτος οι φιλό­σοφοι της γαλλικής αστικής τάξης, η οποία βρισκόταν το 18ο αιώ­να επικεφαλής ολόκληρης της τρίτης τάξης, τους έφερε κοντά σε πολλές υλιστικές και αθεϊστικές απόψεις του Μελιέ και οι φιλο­σοφικές του ιδέες άσκησαν ορισμένη επίδραση πάνω στην κατο­πινή ανάπτυξη του γαλλικού υλισμού.

Πηγή : '' Οι βάσεις της μαρξιστικής φιλοσοφίας'' της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ [πρωτότυπος τίτλος основы марксистской философии ].