Δευτέρα 20 Ιουνίου 2016

Λίγες γραμμές-γενικά πράγματα για τον διαλεκτικό υλισμό

Ακρογωνιαίος λίθος του διαλεκτικού υλισμού είναι η διδασκαλία πως ο κόσμος από την ίδια του τη φύση είναι υλικός,πως στον κόσμο δεν υπάρχει τίποτε άλλο εκτός από την ύλη και τους νόμους που κυβερνούν την κίνηση και τις μεταβολές της.Ο διαλεκτικός υλισμός είναι κατηγορηματικός και ανειρήνευτος εχθρός των οποιωνδήποτε αντιλήψεων για τις υπερφυσικές ουσίες,με οποιαδήποτε στολή κι αν τις έντυσαν η θρησκεία και η ιδεαλιστική φιλοσοφία.
Η φύση εξελίσσεται,φτάνει στις ανώτερες μορφές της και κλείνει μέσα της τη ζωή και τη σκεπτόμενη ύλη,όχι εξ αιτίας δυνάμεων του άλλου κόσμου,αλλά από αιτίες που ενυπάρχουν στην ίδια τη φύση,στους νόμους της.
Ο διαλεκτικός υλισμός επεξεργάστηκε τη διαλεκτική θεωρία της εξέλιξης και μας έδειξε τους γενικούς εκείνους νόμους που χάρη σ'αυτούς πραγματώνονται οι διαδικασίες που αναφέρονται στην κίνηση και τη μεταβολή της ύλης,στο πέρασμα από τις κατώτερες στις ανώτερες μορφές της και γενικότερα σ'όλη την εξελικτική πορεία της.
Οι σύγχρονες διδασκαλίες της φυσικής για την ύλη,το χώρο και το χρόνο,με την αναγνώριση από μέρους της πως τα διάφορα είδη της ύλης μεταβάλλονται και πως είναι αστείρευτη η ικανότητα των υλικών σωματιδίων να μετασχηματίζονται ποιοτικά,δε βρίσκονται μόνο σε ολοκληρωτική αντιστοιχία με το διαλεκτικό υλισμό,αλλά και μόνο απ'αυτόν μπορούν να αντλούν τις αναγκαίες φιλοσοφικές ιδέες και τις μεθοδολογικές αρχές.
Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για τις επιστήμες που ερευνούν άλλα φαινόμενα της φύσης.







      Πηγή..Φιλοσοφικό λεξικό Μ.Μ.Ρόζενταλ σελ 215-216  

Τετάρτη 8 Ιουνίου 2016

Η άποψη για τη Δημιουργία

Το άπειρο του κόσμου δεν μπορεί να αποδειχτεί,όπως δεν έχει αποδειχτεί και το πεπερασμένο.Ωστόσο,οι κοσμολογικές απόψεις που,ξεκινώντας από τη θεωρία της σχετικότητας ,διατείνονται ότι το σύμπαν είναι πεπερασμένο,χρησιμοποιήθηκαν για να υποστηριχτεί ότι ο χώρος,ο χρόνος και το σύμπαν δημιουργήθηκαν από το Θεό.
Η απειρότητα του χώρου και του χρόνου,δηλαδή το άπειρο και το άναρχο του σύμπαντος,βρίσκονται σε αντίθεση με τη Γραφή.Η άποψη της Γραφής είναι σαφής "Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την γην".Και ο Αυγουστίνος διευκρινίζει ότι ''ουχί εν χρόνω,αλλά μετά του χρόνου''.Ο κόσμος που υπάρχει  από τότε μόνο που τον δημιούργησε ο Θεός είναι και χωρικά πεπερασμένος.Κάποτε περιλάμβανε τη γη,τους πλανήτες και τη σφαίρα των απλανών.Σήμερα ταυτίζεται με το ''πεπερασμένο'' αλλά χωρίς όρια σύμπαν του Αϊνστάιν.
Οι Χριστιανοί στοχαστές έκαναν τολμηρές ή και αυθαίρετες γενικεύσεις,με βάση το θεωρητικό σχήμα της σχετικότητας και τα ελάχιστα δεδομένα της αστρονομίας,προκειμένου να ''αποδείξουν'' το πεπερασμένο του σύμπαντος.Η ιδεολογία υπήρξε κίνητρο για ορισμένες κατευθύνσεις της κοσμολογίας.Δεν είναι τυχαίο ότι το πρότυπο του διαστελλόμενου σύμπαντος συνδέεται με τον Αββά Λαιμέτρ.Στις ακραίες εκδηλώσεις της,η ιδεολογία κατέληξε στην μυθοπλασία και στο μπέρδεμα της πειραματικής επιστήμης με το θεολογικό δόγμα.
Η άποψη για το πεπερασμένο του χώρου και του χρόνου συνεχίζει ως τις μέρες μας να αποτελεί θεμέλιο του δόγματος.Για να συγκεκριμενοποιήσουμε,παίρνουμε ακόμα ένα παράδειγμα.Στη Διακήρυξη της Χριστιανικής Ενώσεως Επιστημόνων διαβάζουμε ''Είναι γνωστόν τι η χριστιανική πίστις διδάσκει εις τον άνθρωπον εν σχέσει προς την αρχήν του κόσμου.Μας λέγει ότι ο κόσμος όλος εδημιουργήθη από εν ανώτερον Ον και ότι αυτό το Ον εδημιούργησε τον κόσμον εκ του μη όντος.Αυτό το Ον,ο Θεός,έθεσε την τάξιν και τους νόμους που διέπουν τον κόσμον και τον κυβερνά με την πρόνοιαν του [...].Ο χριστιανισμός προσφέρει την πρότασιν αυτήν ως πρότασιν πίστεως,επί θέματος επί του οποίου μόνον η πίστις ημπορεί να χρησιμεύση ως οδηγός''.
Επειδή η δημιουργία του κόσμου δεν μπορεί βέβαια να αποδειχτεί επιστημονικά,οι Χριστιανοί στοχαστές,περνώντας από τη θέση στην άρνηση,επιχειρούν να ανατρέψουν την άποψη ότι ο κόσμος είναι άπειρος στο χώρο και στο χρόνο.Πάντα κατηγορούσαν σαν αστήρικτη την υλιστική θέση.Και ενώ οι ίδιοι στηρίζονται στη μεταφυσική,κατηγορούν για μεταφυσική τη θέση αυτή,που αποτελεί τη μόνη λογική κατάληξη της γνώσης σ'αυτό το θέμα ''Γνωρίζουμε σήμερα ένα σύμπαν σ'ένα τμήμα του χρόνου κάποιων δισεκατομμυρίων ετών.Τίποτα δεν μας επιτρέπει να βεβαιώνουμε ότι το σύμπαν,δηλαδή ο χρόνος,είναι αιώνια.Πρόκειται για μεταφυσική βεβαίωση, που υπερβαίνει τα δεδομένα του πειράματος.Ένα σύμπαν πεπερασμένο στο χρόνο,όπως και στο χώρο,δεν είναι καθόλου αδιανόητο στη σημερινή κατάσταση της αστροφυσικής.''[Τρεμοντάν].
Εδώ ακριβώς βρίσκεται το βασικό σημείο της χριστιανικής σκέψης-Από τη στιγμή που δεν μπορεί να θεμελιώσει τη θέση της,προσπαθεί να ανατρέψει την αντίθετη θέση,επικαλούμενη την επιστήμη.Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Τζήνς.Πρώτα θεωρεί δεδομένο το πεπερασμένο του χώρου και του χρόνου και σε συνέχεια προχωρεί στη θεμελίωση της θεολογικής άποψης ''Πράγματι,το πεπερασμένο του χρόνου και του χώρου μας εξαναγκάζει να απεικονίσουμε τη δημιουργία σαν μια πράξη σκέψης.Ο προσδιορισμός των σταθερών,όπως είναι η ακτίνα του σύμπαντος και ο αριθμός των ηλεκτρονίων που περιέχει,συνεπάγεται σκέψη,που ο πλούτος της μετριέται με το απέραντο των ποσοτήτων αυτών.Ο χρόνος και ο χώρος,που αποτελούν τη βάση της σκέψης,πρέπει να γεννήθηκαν σαν ένα μέρος της πράξης αυτής''.
Βέβαια,το πεπερασμένο του σύμπαντος,οι ''σταθερές'' του και ο αριθμός των ηλεκτρονίων του δεν αποτελούν επιστημονικό δεδομένο.Είναι αυθαίρετες υποθέσεις και παραδοχές.Αλλά η αυθαιρεσία δεν σταματά εδώ.Ο Τζήνς εξίσου αυθαίρετα υποστηρίζει ότι η εντροπία του σύμπαντος αυξάνει παντού, για να καταλήξει πάλι στη Δημιουργία ''Η εντροπία αυξάνει ακόμα γρήγορα και επομένως πρέπει να υπήρξε αυτό που μπορούμε να περιγράψουμε σαν μια ''δημιουργία'' σ'έναν καιρό όχι απείρως μακρινό''.Και ύστερ' απ'αυτά,έρχεται η άποψη ότι ''το σύμπαν φαίνεται να έχει σχεδιασθεί από έναν τέλειο αρχιτέκτονα''.
Η σύγχρονη επιστήμη δεν έδωσε επιχειρήματα υπέρ της θεολογικής άποψης.Αλλά δεν έδωσε ούτε από την αρνητική άποψη,ανασκευάζοντας την υλιστική θέση για την απειρότητα του σύμπαντος.Αντίθετα,πρόσφερε υλικό υπέρ της υλιστικής θέσης.Ωστόσο,οι οπαδοί της δημιουργίας ξεκινούν για να αποδείξουν κάτι που έχει τεθεί σαν δεδομένο.Έτσι,χειρίζονται κατάλληλα τα δεδομένα της επιστήμης,για να αποδείξουν αυτό που πρέπει να αποδειχτεί.Και ενώ οι ίδιο χρησιμοποιούν-και μάλιστα αυθαίρετα-την επιστήμη,αρνούνται στους αντιπάλους τους αυτό το δικαίωμα ''Πρέπει,λοιπόν,δια να ημπορούμε να διαψεύσωμεν εν ονόματι της επιστήμης ο'τι εις το σημείον αυτό λέγει η πίστις,να εύρωμεν μίαν επιστημονικήν αλήθειαν αναφερομένην εις αυτό ακριβώς το θέμα,δηλαδή εις την αρχήν του κόσμου[...].Πρέπει να εύρωμεν τι ο άνθρωπος γνωρίζει από παρατηρήσεις ή πειράματα,τα οποία έκαμε επί του θέματος αυτού,επί της αρχής του κόσμου[...].Παρατήρησις ή πείραμα επί της αρχής του κόσμου,μόνον ως τερατολογία θα ημπορούσε να διατυπωθεί''[Διακήρυξις].
Η χριστιανική σκέψη πιστεύει ότι κατατροπώνει τον υλισμό μ'αυτό το επιχείρημα.Ωστόσο,δεν πολεμά με τον υλισμό,αλλά με σκιές.Γιατί κανείς υλιστής δεν στηρίζει την άποψη του στο ότι μπορεί να υπάρξει πείραμα που να αποδεικνύει την αρχή του κόσμου.Το πρόβλημα δεν βρίσκεται εδώ.Βρίσκεται ακριβώς στο παράλογο της δημιουργίας.
Όταν,το 17ο αιώνα,το σύμπαν εθεωρείτο τεράστια μηχανή,ήταν λίγο-πολύ φυσικό να υποστηρίζει ο Καρτέσιος ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε με τον τρόπο που πρότεινε,''γιατί είναι πολύ ευλογοφανές ότι ο Θεός τον έκαμε από την αρχή τέτοιον που έπρεπε να είναι''.Στις μέρες μας,η άποψη της δημιουργίας αντιφάσκει ακόμα πιο έκδηλα με τις επιστήμες.Γιατί σήμερα η επιστήμη έχει αποδείξει ότι η φύση,ανόργανη και οργανική,είναι ένα αδιάκοπο γίγνεσθαι, όπου το καθετί  αρνείται τον εαυτό του περνώντας σε κάτι διαφορετικό,που κι αυτό με τη σειρά του γίνεται κάτι καινούργιο,που είναι πάλι ''προορισμένο'' να χαθεί.Η φύση είναι ένα αιώνιο πέρασμα από το ον στο ''μη ον'',μια αιώνια ανανεούμενη ενότητα εμφάνισης και εξαφάνισης.
Μέσα σ'αυτή την άπειρη κίνηση,μπορούμε να ανακαλύψουμε την πραγματική-και όχι μεταφυσική-σχέση του όντος και του μηδενός.''Η μόνη κατανοητή και πράγματι συναντώμενη μορφή του μηδενός είναι η αρνητικότης,ο δεσμός ανάμεσα στο ον και το μη ον μέσα στο γίγνεσθαι,όπου συνυπάρχουν αυτό που γίνεται και κείνο που χάνεται.Όσο για το απόλυτο κενό,απ'όπου θα ήθελαν να προκύψει το ον με μία θεία fiant,η προέλευση του είναι καθαρά ανθρώπινη''[Ζ.Μιλώ].
Η αιωνιότητα της κίνησης αντιφάσκει με την αρχή του κόσμου.Η υλική του απειρότητα αντιφάσκει με την ιδέα του θεού,''του ολοκληρωτικού αυτού κενού''.Ωστόσο,οι θρησκευτικές προκαταλήψεις εκτρέφουν απόψεις,όπως η άποψη για το πεπερασμένο του σύμπαντος,που δεν μπορούν να στηριχθούν επιστημονικά.Επίσης,υποβοηθούν την εξάπλωση τους και την εξαγωγή φιλοσοφικών συμπερασμάτων απ' αυτές.


       Απόσπασμα από το βιβλίο ''Το είναι και το γίγνεσθαι'' του Ευτύχη Μπιτσάκη [σελ 298-302].

Ουσία και αντικείμενο της μαρξιστικής φιλοσοφίας

 του Παναγιώτη Γαβάνα Ένα από τα βασικά ζητήματα που είναι αναγκαίο να αποσαφηνιστεί στην αρχή αυτής της σειράς άρθρων που παρουσιάζουμε ανα...