Η ανακάλυψη της καθολικής αλληλεξάρτησης των αντικειμένων, των φαινομένων είναι το πρώτο βήμα στο δρόμο για τη γνώση της διαλεκτικής της φύσης, της κοινωνίας και της νόησης. Η εξέταση των φαινομένων στην αλλαγή, στην ανανέωση, στην εξέλιξή τους είναι ένα παραπέρα βάθαιμα της γνώσης του αντικειμενικού κόσμου από τον άνθρωπο.
Η θέση της διαλεκτικής για την κίνηση, την ανανέωση, την εξέλιξη όλων των αντικειμένων και των φαινομένων συνδέεται οργανικά με τη θέση για την αλληλουχία των φαινομένων. Ο Ένγκελς έγραφε :"Όλη η προσιτή σε μας φύση απαρτίζει κάποιο σύστημα, κάποια συνολική σύνδεση σωμάτων...Στο γεγονός ότι τα σώματα αυτά βρίσκονται σε αμοιβαία σύνδεση περικλείνεται κιόλας το ότι επιδρούν το ένα στο άλλο,και η αμοιβαία αυτή επίδραση του ενός πάνω στο άλλο είναι ίσα-ίσα η κίνηση".
Η σύνδεση και η αλληλεπίδραση είναι αναπόσπαστες από την κίνηση, την αλλαγή και την εξέλιξη.
Η διαλεκτική αντίληψη για την εξέλιξη σαν προτσές γέννησης του καινούργιου και εξαφάνισης του παλιού είναι μια από τις σπουδαιότερες θέσεις στο θεωρητικό βάθρο της επαναστατικής πάλης του προλεταριάτου κατά του καπιταλισμού, για το σοσιαλισμό, στη θεωρητική θεμελίωση της στρατηγικής και της τακτικής του προλεταριάτου.
Οι θεμελιωτές του μαρξισμού - λενινισμού επεξεργάστηκαν ολόπλευρα το ζήτημα του διαλεκτικού χαρακτήρα της εξέλιξης, το ζήτημα της αλλαγής της φύσης, της κοινωνίας και της νόησης. Ο Μαρξ έδειξε ότι η κοινωνία βρίσκεται σε αέναη εξέλιξη και αλλαγή. Όλα τα κοινωνικά φαινόμενα ο Μαρξ τα εξετάζει στην εξέλιξη και την αλλαγή τους. Το κλασικό έργο του Μαρξ "Το Κεφάλαιο" είναι πρότυπο δημιουργικής εφαρμογής του διαλεκτικού υλισμού στην ανάλυση των νόμων εξέλιξης του καπιταλισμού.
Η διαλεκτική,διδάσκει ο Ένγκελς, περιλαμβάνει όλες τις μορφές κίνησης από την απλή μετατόπιση των αντικειμένων στο χώρο ως την εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας. Ο Ένγκελς έδωσε τον χαρακτηρισμό της διαλεκτικής κατανόησης των βασικών μορφών της κίνησης της ύλης και του συσχετισμού κίνησης και ηρεμίας. Στηριγμένος στα δεδομένα της επιστήμης για τη φύση και την κοινωνία, ο Ένγκελς έδειξε ότι η κίνηση είναι μορφή, είναι τρόπος ύπαρξης της ύλης, αναφαίρετη ιδιότητά της. Δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει ύλη χωρίς κίνηση. Αυτό είναι το σπουδαιότατο συμπέρασμα του διαλεκτικού υλισμού.
Ο Λένιν, υπερασπίζοντας τη μαρξιστική διαλεκτική από τις διαστρεβλώσεις, αναπτύσσοντας την και πλουτίζοντας την με βάση τα νέα δεδομένα των επιστημών για τη φύση και τη νέα πρακτική πείρα της επαναστατικής πάλης, πλούτισε τη διαλεκτική αντίληψη της εξέλιξης. Ο Β.Ι.Λένιν ξεσκέπασε τους ναρόντνικους που διεκήρυτταν ότι η διαλεκτική είναι σοφιστική και τους ρεβιζιονιστές που προπαγανδιζαν έναν αγοραίο εξελικτικισμό. Στο βιβλίο του "Υλισμός και εμπειριοκριτικισμός" ο Λένιν κατετρόπωσε τους μαχιστές, που αποσπούσαν την κίνηση από την ύλη, που εξέταζαν την κίνηση έξω από την ύλη.Γενικεύοντας τα νέα δεδομένα της φυσικής, ο Λένιν έδειξε ότι η μαρξιστική διδασκαλία για την κίνηση σαν αναφαίρετη ιδιότητα της ύλης βρήκε ξανά επιβεβαίωση στη φυσική.
"Σε αντίθεση προς τη μεταφυσική -γράφει ο Ι.Β Στάλιν- η διαλεκτική εξετάζει τη φύση όχι σαν κατάσταση ηρεμίας και ακινησίας, στασιμότητας και αμεταβλητότητας, μα σαν κατάσταση αδιάκοπης κίνησης και αλλαγής ,αδιάκοπης ανανέωσης και εξέλιξης, όπου πάντα κάτι γεννιέται και αναπτύσσεται, κάτι καταστρέφεται και τραβάει προς το χαμό του. Γι'αυτό η διαλεκτική μέθοδος απαιτεί να εξετάζονται τα φαινόμενα όχι μόνο από την άποψη της αμοιβαίας σύνδεσής τους και του αλληλοκαθορισμού τους, μα κι από την άποψη της κίνησης τους, της αλλαγής τους, της εξέλιξής τους, από την άποψη της εμφάνισης και της εξαφάνισή τους."
Σύμφωνα με τη μεταφυσική άποψη όλα στη φύση μένουν όπως ήταν, αμετάβλητα, αποστεωμένα.
Ο Ένγκελς, βγάζοντας στο φως τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της φυσιογνωσίας του 17ου-18ου αιώνα, τόνιζε ότι η επιστήμη εκείνης της περιόδου εξέταζε τη φύση σε κατάσταση ηρεμίας. Οι επιστήμονες εκείνης της περιόδου φαντάζονταν τη φύση αμετάβλητη. Είχαν τη γνώμη ότι οι πλανήτες περιστρέφονται κατά αμετάβλητες ελλείψεις, ενώ οι απλανείς στέκονται αιωνίως ακίνητοι στις θέσεις τους. Υπέθεταν ότι υπήρχαν πάντα οι σημερινές πέντε ήπειροι του κόσμου, υπήρχαν πάντα τα ίδια βουνά, πεδιάδες, θάλασσες, ποτάμια, λίμνες. Το κλίμα, η χλωρίδα, η πανίδα, τα είδη των φυτών και των ζώων εθεωρούντο επίσης απολύτως σταθερά και αμετάβλητα.
Το πόσο ισχυρή ήταν η επίδραση της μεταφυσικής στις απόψεις των φυσιοδιφών μπορούμε να το κρίνουμε από τις αντιλήψεις του γνωστού Γάλλου ζωολόγου Κυβιέ. Μελετώντας τα απολιθώματα των ζώων, ο Κυβιέ ανακάλυψε ότι τα ζώα που υπήρχαν παλιότερα διαφέρουν από τα τωρινά. Από το γεγονός αυτό έβγαινε μόνο του το συμπέρασμα για την εξέλιξη των ειδών. Ωστόσο ο Κυβιέ δεν ακολούθησε αυτό το δρόμο, αλλά ισχυριζόταν ότι τα είδη είναι αμετάβλητα. Θεωρούσε ότι η γη πέρασε κάμποσες καταστροφές, "κατακλυσμούς'', που το αποτέλεσμα τους ήταν πως κάθε φορά χάνονταν τα ζώα και τα φυτά και ότι έμενε για πολύ καιρό ακατοίκητη, ώσπου να τα ξαναδημιουργήσει κάποια "θεϊκή" δύναμη.
Παραλλαγή των μεταφυσικών αντιλήψεων ήταν η αντιεπιστημονιική θεωρία του προμορφισμού, που πολύν καιρό την προπαγάνδιζαν στη βιολογία, σύμφωνα μ`αυτή την παραλλαγή το έμβρυο του οργανισμού έχει όλα τα γνωρίσματα και όλα τα όργανα του ενηλίκου ζώου ή ανθρώπου.
Η κατοπινή εξέλιξη της επιστήμης ανασκεύασε ολότελα τις απόψεις αυτού του είδους.
Ωστόσο θα ήταν λάθος να θεωρείται η μεταφυσική απλώς και μόνο ιστορικό παρελθόν. Στην αστική επιστήμη η μεταφυσική κυριαρχεί και σήμερα. Είναι αλήθεια πώς στην εποχή μας είναι δύσκολο ν αρνηθεί κανείς την εξέλιξη, γι'αυτό οι αστοί φιλόσοφοι, επιθυμώντας να διατηρήσουν κάποια επίφαση επιστημονικότητας των απόψεων τους, δεν αρνούνται κατηγορηματικά και ανοικτά την εξέλιξη, μα διαστρεβλώνουν την ουσία της. Αυτή είναι μια από τις ιδιομορφίες της μεταφυσικής στο σύγχρονο στάδιο της.
Ορισμένοι αστοί επιστήμονες επιχειρούν, λόγου χάρη, "ν`αποδείξουν'' ότι το σύμπαν έχει αρχή μέσα στο χρόνο και, συνεπώς, θα έχει και τέλος. Οι αντιδραστικοί ισχυρίζονται ότι η εξέλιξη της φύσης έχει τάχα σταματήσει. Οι απόψεις αυτού του είδους αποτελούν υπεράσπιση της παπαδοσύνης και δεν έχουν τίποτε το κοινό με την επιστήμη. Έτσι ο αστός ιδεαλιστής επιστήμονας Τζ. Τζήνς κηρύχνει τη μεταφυσική και δηλώνει ότι η φύση δεν εξελίσσεται μέσα στο χρόνο και το χώρο.
Η σύγχρονη αντιδραστική ιδεολογία προσπαθεί με κάθε τρόπο ν`αναστήσει τη μεταφυσική, να εξοστρακίσει από την επιστήμη την ιδέα της εξέλιξης. Για το σκοπό αυτό καταβάλλει εντατική προσπάθεια ν`ανασκευασθεί ο δαρβινισμός, ν`ανασκευασθεί η ίδια η ιδέα της εξέλιξης της ζωντανής φύσης. Ο δαρβινισμός χαρακτηρίζεται τέχνασμα και προβάλλεται ο ισχυρισμός πως η ιδέα της εξέλιξης έχει δήθεν χρεωκοπήσει.
Οι τέτοιες ψευτοθεωρίες σαν το μεντελισμό - βαϊσμανισμό - μοργκανισμό, αποτελούν τυπική μεταφυσική. Οι βαϊσμανιστές - μοργκανιστές στα λόγια παραδέχονται την εξέλιξη, και μάλιστα κρύβονται πίσω από την ταμπέλα του νεοδαρβινισμού. Στην πράξη όμως αρνούνται το καινούργιο στο προτσές της εξέλιξης της οργανικής φύσης. Ισχυρίζονται ότι υπάρχει κάποια ιδιαίτερη κληρονομική ουσία, που είναι δήθεν αιώνια, αμετάβλητη, αθάνατη και δεν εξαρτάται από τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Ο Βάισμαν έγραφε : "Μόνο το σώμα είναι θνητό με την έννοια του φυσικού θανάτου, ενώ η κληρονομική βάση είναι αθάνατη. Η βάση αυτή εκτείνεται από γενεά σε γενεά σαν ερπυστικό ρίζωμα."
Αν η κληρονομική ουσία είναι αιώνια και αμετάβλητη, αυτό σημαίνει πως στο προτσές της εξέλιξης των οργανισμών δε δημιουργείται τίποτε το καινούργιο, μα απλώς και μόνο εκδηλώνονται οι από προηγούμενα εναποθεμένες μέσα τους ιδιότητες. Έτσι ο βαϊσμανισμός είναι απαράλλακτος ο προμορφισμός, που αρνείται την εξέλιξη,τη γέννηση του καινούργιου και παραδέχεται μόνο την απλή αύξηση. Οι βαϊσμανιστές καταπολεμούν ανοικτά την διαλεκτική ιδέα της εξέλιξης και ισχυρίζονται ότι δήθεν η εξέλιξη της οργανικής φύσης "σταματά", "σβήνει", λόγω του ότι οι οργανισμοί χάνουν τα "αποθέματα μεταλλαγών"
Η μεταφυσική αντίληψη της εξέλιξης κυριαρχεί και στη σύγχρονη αστική κοινωνιολογία. Επί αιώνες οι αντιδραστικοί επανελάμβαναν το τροπάρι της αιωνιότητας του χωρισμού της κοινωνίας σε τάξεις, το τροπάρι του απαραβίαστου των αρχών της ατομικής ιδιοκτησίας, το τροπάρι των αιώνων αρχών της ηθικής, της καθολικότητας του "θρησκευτικού συναισθήματος" κλπ. Οι μεταφυσικές αυτές θεωρίες διαδόθηκαν ιδιαίτερα πλατιά στην εποχή του ιμπεριαλισμού. Οι συνήγοροι του καπιταλισμού που έφαγε το ψωμί του, του καπιταλισμού που πεθαίνει, προσπαθούν μ`όλες τους τις δυνάμεις ν`αποδείξουν την αιωνιότητα του καπιταλισμού, το απαρασάλευτο της διαίρεσης της κοινωνίας σε καταπιεζόμενους και καταπιεστές,σε "κατώτερες" και "ανώτερες" φυλές.
Η μεταφυσική διαποτίζει απ`άκρη σ `άκρη όλη την αντιδραστική αστική φιλοσοφία. Λόγου χάρη οι πραγματιστές ισχυρίζονται ότι ο κόσμος αυτός καθ`εαυτόν δεν υπόκειται σε κανενός είδους αλλαγές. Γι'αυτούς η κίνηση, η αλλαγή δεν είναι τίποτε περισσότερο από τρόπος διάκρισης των φαινομένων, τρόπος που εφαρμόζεται,επειδή είναι βολικός για το γνωρίζον υποκείμενο.
Στην εποχή μας η μεταφυσική αποτελεί,για οποιονδήποτε τομέα γνώσης κι αν πρόκειται, μια από τις εκδηλώσεις της αστικής κοσμοθεωρίας. Η σύγχρονη αντίδραση προσπαθεί να βρει τη δικαίωσή της στη μεταφυσική ερμηνεία της εξέλιξης. Η εργατική τάξη βρίσκει στη διαλεκτική αντίληψη της εξέλιξης την επιστημονική θεμελίωση της πάλης της για το καινούργιο, για τον σοσιαλισμό. Αυτό σημαίνει ότι στη σύγχρονη κοινωνία η μεταφυσική και το αντίθετό της η διαλεκτική αντίληψη της εξέλιξης, αντανακλούν τη ριζική αντίθεση αστικής και προλεταριακής κοσμοθεωρίας.
Από τις δύο αντιλήψεις για την εξέλιξη επιστημονική είναι μόνο η διαλεκτικο - υλιστική. Η αντίληψη αυτή επικυρώνεται εξ ολοκλήρου από τα συμπεράσματα της σύγχρονης φυσιογνωσίας και απ`όλη την κοινωνικο - παραγωγική δράση των ανθρώπων.
Από το βιβλίο ''Διαλεκτικός Υλισμός'' της ακαδημίας επιστημών ΕΣΣΔ
Η θέση της διαλεκτικής για την κίνηση, την ανανέωση, την εξέλιξη όλων των αντικειμένων και των φαινομένων συνδέεται οργανικά με τη θέση για την αλληλουχία των φαινομένων. Ο Ένγκελς έγραφε :"Όλη η προσιτή σε μας φύση απαρτίζει κάποιο σύστημα, κάποια συνολική σύνδεση σωμάτων...Στο γεγονός ότι τα σώματα αυτά βρίσκονται σε αμοιβαία σύνδεση περικλείνεται κιόλας το ότι επιδρούν το ένα στο άλλο,και η αμοιβαία αυτή επίδραση του ενός πάνω στο άλλο είναι ίσα-ίσα η κίνηση".
Η σύνδεση και η αλληλεπίδραση είναι αναπόσπαστες από την κίνηση, την αλλαγή και την εξέλιξη.
Η διαλεκτική αντίληψη για την εξέλιξη σαν προτσές γέννησης του καινούργιου και εξαφάνισης του παλιού είναι μια από τις σπουδαιότερες θέσεις στο θεωρητικό βάθρο της επαναστατικής πάλης του προλεταριάτου κατά του καπιταλισμού, για το σοσιαλισμό, στη θεωρητική θεμελίωση της στρατηγικής και της τακτικής του προλεταριάτου.
Οι θεμελιωτές του μαρξισμού - λενινισμού επεξεργάστηκαν ολόπλευρα το ζήτημα του διαλεκτικού χαρακτήρα της εξέλιξης, το ζήτημα της αλλαγής της φύσης, της κοινωνίας και της νόησης. Ο Μαρξ έδειξε ότι η κοινωνία βρίσκεται σε αέναη εξέλιξη και αλλαγή. Όλα τα κοινωνικά φαινόμενα ο Μαρξ τα εξετάζει στην εξέλιξη και την αλλαγή τους. Το κλασικό έργο του Μαρξ "Το Κεφάλαιο" είναι πρότυπο δημιουργικής εφαρμογής του διαλεκτικού υλισμού στην ανάλυση των νόμων εξέλιξης του καπιταλισμού.
Η διαλεκτική,διδάσκει ο Ένγκελς, περιλαμβάνει όλες τις μορφές κίνησης από την απλή μετατόπιση των αντικειμένων στο χώρο ως την εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας. Ο Ένγκελς έδωσε τον χαρακτηρισμό της διαλεκτικής κατανόησης των βασικών μορφών της κίνησης της ύλης και του συσχετισμού κίνησης και ηρεμίας. Στηριγμένος στα δεδομένα της επιστήμης για τη φύση και την κοινωνία, ο Ένγκελς έδειξε ότι η κίνηση είναι μορφή, είναι τρόπος ύπαρξης της ύλης, αναφαίρετη ιδιότητά της. Δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει ύλη χωρίς κίνηση. Αυτό είναι το σπουδαιότατο συμπέρασμα του διαλεκτικού υλισμού.
Ο Λένιν, υπερασπίζοντας τη μαρξιστική διαλεκτική από τις διαστρεβλώσεις, αναπτύσσοντας την και πλουτίζοντας την με βάση τα νέα δεδομένα των επιστημών για τη φύση και τη νέα πρακτική πείρα της επαναστατικής πάλης, πλούτισε τη διαλεκτική αντίληψη της εξέλιξης. Ο Β.Ι.Λένιν ξεσκέπασε τους ναρόντνικους που διεκήρυτταν ότι η διαλεκτική είναι σοφιστική και τους ρεβιζιονιστές που προπαγανδιζαν έναν αγοραίο εξελικτικισμό. Στο βιβλίο του "Υλισμός και εμπειριοκριτικισμός" ο Λένιν κατετρόπωσε τους μαχιστές, που αποσπούσαν την κίνηση από την ύλη, που εξέταζαν την κίνηση έξω από την ύλη.Γενικεύοντας τα νέα δεδομένα της φυσικής, ο Λένιν έδειξε ότι η μαρξιστική διδασκαλία για την κίνηση σαν αναφαίρετη ιδιότητα της ύλης βρήκε ξανά επιβεβαίωση στη φυσική.
"Σε αντίθεση προς τη μεταφυσική -γράφει ο Ι.Β Στάλιν- η διαλεκτική εξετάζει τη φύση όχι σαν κατάσταση ηρεμίας και ακινησίας, στασιμότητας και αμεταβλητότητας, μα σαν κατάσταση αδιάκοπης κίνησης και αλλαγής ,αδιάκοπης ανανέωσης και εξέλιξης, όπου πάντα κάτι γεννιέται και αναπτύσσεται, κάτι καταστρέφεται και τραβάει προς το χαμό του. Γι'αυτό η διαλεκτική μέθοδος απαιτεί να εξετάζονται τα φαινόμενα όχι μόνο από την άποψη της αμοιβαίας σύνδεσής τους και του αλληλοκαθορισμού τους, μα κι από την άποψη της κίνησης τους, της αλλαγής τους, της εξέλιξής τους, από την άποψη της εμφάνισης και της εξαφάνισή τους."
Σύμφωνα με τη μεταφυσική άποψη όλα στη φύση μένουν όπως ήταν, αμετάβλητα, αποστεωμένα.
Ο Ένγκελς, βγάζοντας στο φως τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της φυσιογνωσίας του 17ου-18ου αιώνα, τόνιζε ότι η επιστήμη εκείνης της περιόδου εξέταζε τη φύση σε κατάσταση ηρεμίας. Οι επιστήμονες εκείνης της περιόδου φαντάζονταν τη φύση αμετάβλητη. Είχαν τη γνώμη ότι οι πλανήτες περιστρέφονται κατά αμετάβλητες ελλείψεις, ενώ οι απλανείς στέκονται αιωνίως ακίνητοι στις θέσεις τους. Υπέθεταν ότι υπήρχαν πάντα οι σημερινές πέντε ήπειροι του κόσμου, υπήρχαν πάντα τα ίδια βουνά, πεδιάδες, θάλασσες, ποτάμια, λίμνες. Το κλίμα, η χλωρίδα, η πανίδα, τα είδη των φυτών και των ζώων εθεωρούντο επίσης απολύτως σταθερά και αμετάβλητα.
Το πόσο ισχυρή ήταν η επίδραση της μεταφυσικής στις απόψεις των φυσιοδιφών μπορούμε να το κρίνουμε από τις αντιλήψεις του γνωστού Γάλλου ζωολόγου Κυβιέ. Μελετώντας τα απολιθώματα των ζώων, ο Κυβιέ ανακάλυψε ότι τα ζώα που υπήρχαν παλιότερα διαφέρουν από τα τωρινά. Από το γεγονός αυτό έβγαινε μόνο του το συμπέρασμα για την εξέλιξη των ειδών. Ωστόσο ο Κυβιέ δεν ακολούθησε αυτό το δρόμο, αλλά ισχυριζόταν ότι τα είδη είναι αμετάβλητα. Θεωρούσε ότι η γη πέρασε κάμποσες καταστροφές, "κατακλυσμούς'', που το αποτέλεσμα τους ήταν πως κάθε φορά χάνονταν τα ζώα και τα φυτά και ότι έμενε για πολύ καιρό ακατοίκητη, ώσπου να τα ξαναδημιουργήσει κάποια "θεϊκή" δύναμη.
Παραλλαγή των μεταφυσικών αντιλήψεων ήταν η αντιεπιστημονιική θεωρία του προμορφισμού, που πολύν καιρό την προπαγάνδιζαν στη βιολογία, σύμφωνα μ`αυτή την παραλλαγή το έμβρυο του οργανισμού έχει όλα τα γνωρίσματα και όλα τα όργανα του ενηλίκου ζώου ή ανθρώπου.
Η κατοπινή εξέλιξη της επιστήμης ανασκεύασε ολότελα τις απόψεις αυτού του είδους.
Ωστόσο θα ήταν λάθος να θεωρείται η μεταφυσική απλώς και μόνο ιστορικό παρελθόν. Στην αστική επιστήμη η μεταφυσική κυριαρχεί και σήμερα. Είναι αλήθεια πώς στην εποχή μας είναι δύσκολο ν αρνηθεί κανείς την εξέλιξη, γι'αυτό οι αστοί φιλόσοφοι, επιθυμώντας να διατηρήσουν κάποια επίφαση επιστημονικότητας των απόψεων τους, δεν αρνούνται κατηγορηματικά και ανοικτά την εξέλιξη, μα διαστρεβλώνουν την ουσία της. Αυτή είναι μια από τις ιδιομορφίες της μεταφυσικής στο σύγχρονο στάδιο της.
Ορισμένοι αστοί επιστήμονες επιχειρούν, λόγου χάρη, "ν`αποδείξουν'' ότι το σύμπαν έχει αρχή μέσα στο χρόνο και, συνεπώς, θα έχει και τέλος. Οι αντιδραστικοί ισχυρίζονται ότι η εξέλιξη της φύσης έχει τάχα σταματήσει. Οι απόψεις αυτού του είδους αποτελούν υπεράσπιση της παπαδοσύνης και δεν έχουν τίποτε το κοινό με την επιστήμη. Έτσι ο αστός ιδεαλιστής επιστήμονας Τζ. Τζήνς κηρύχνει τη μεταφυσική και δηλώνει ότι η φύση δεν εξελίσσεται μέσα στο χρόνο και το χώρο.
Η σύγχρονη αντιδραστική ιδεολογία προσπαθεί με κάθε τρόπο ν`αναστήσει τη μεταφυσική, να εξοστρακίσει από την επιστήμη την ιδέα της εξέλιξης. Για το σκοπό αυτό καταβάλλει εντατική προσπάθεια ν`ανασκευασθεί ο δαρβινισμός, ν`ανασκευασθεί η ίδια η ιδέα της εξέλιξης της ζωντανής φύσης. Ο δαρβινισμός χαρακτηρίζεται τέχνασμα και προβάλλεται ο ισχυρισμός πως η ιδέα της εξέλιξης έχει δήθεν χρεωκοπήσει.
Οι τέτοιες ψευτοθεωρίες σαν το μεντελισμό - βαϊσμανισμό - μοργκανισμό, αποτελούν τυπική μεταφυσική. Οι βαϊσμανιστές - μοργκανιστές στα λόγια παραδέχονται την εξέλιξη, και μάλιστα κρύβονται πίσω από την ταμπέλα του νεοδαρβινισμού. Στην πράξη όμως αρνούνται το καινούργιο στο προτσές της εξέλιξης της οργανικής φύσης. Ισχυρίζονται ότι υπάρχει κάποια ιδιαίτερη κληρονομική ουσία, που είναι δήθεν αιώνια, αμετάβλητη, αθάνατη και δεν εξαρτάται από τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Ο Βάισμαν έγραφε : "Μόνο το σώμα είναι θνητό με την έννοια του φυσικού θανάτου, ενώ η κληρονομική βάση είναι αθάνατη. Η βάση αυτή εκτείνεται από γενεά σε γενεά σαν ερπυστικό ρίζωμα."
Αν η κληρονομική ουσία είναι αιώνια και αμετάβλητη, αυτό σημαίνει πως στο προτσές της εξέλιξης των οργανισμών δε δημιουργείται τίποτε το καινούργιο, μα απλώς και μόνο εκδηλώνονται οι από προηγούμενα εναποθεμένες μέσα τους ιδιότητες. Έτσι ο βαϊσμανισμός είναι απαράλλακτος ο προμορφισμός, που αρνείται την εξέλιξη,τη γέννηση του καινούργιου και παραδέχεται μόνο την απλή αύξηση. Οι βαϊσμανιστές καταπολεμούν ανοικτά την διαλεκτική ιδέα της εξέλιξης και ισχυρίζονται ότι δήθεν η εξέλιξη της οργανικής φύσης "σταματά", "σβήνει", λόγω του ότι οι οργανισμοί χάνουν τα "αποθέματα μεταλλαγών"
Η μεταφυσική αντίληψη της εξέλιξης κυριαρχεί και στη σύγχρονη αστική κοινωνιολογία. Επί αιώνες οι αντιδραστικοί επανελάμβαναν το τροπάρι της αιωνιότητας του χωρισμού της κοινωνίας σε τάξεις, το τροπάρι του απαραβίαστου των αρχών της ατομικής ιδιοκτησίας, το τροπάρι των αιώνων αρχών της ηθικής, της καθολικότητας του "θρησκευτικού συναισθήματος" κλπ. Οι μεταφυσικές αυτές θεωρίες διαδόθηκαν ιδιαίτερα πλατιά στην εποχή του ιμπεριαλισμού. Οι συνήγοροι του καπιταλισμού που έφαγε το ψωμί του, του καπιταλισμού που πεθαίνει, προσπαθούν μ`όλες τους τις δυνάμεις ν`αποδείξουν την αιωνιότητα του καπιταλισμού, το απαρασάλευτο της διαίρεσης της κοινωνίας σε καταπιεζόμενους και καταπιεστές,σε "κατώτερες" και "ανώτερες" φυλές.
Η μεταφυσική διαποτίζει απ`άκρη σ `άκρη όλη την αντιδραστική αστική φιλοσοφία. Λόγου χάρη οι πραγματιστές ισχυρίζονται ότι ο κόσμος αυτός καθ`εαυτόν δεν υπόκειται σε κανενός είδους αλλαγές. Γι'αυτούς η κίνηση, η αλλαγή δεν είναι τίποτε περισσότερο από τρόπος διάκρισης των φαινομένων, τρόπος που εφαρμόζεται,επειδή είναι βολικός για το γνωρίζον υποκείμενο.
Στην εποχή μας η μεταφυσική αποτελεί,για οποιονδήποτε τομέα γνώσης κι αν πρόκειται, μια από τις εκδηλώσεις της αστικής κοσμοθεωρίας. Η σύγχρονη αντίδραση προσπαθεί να βρει τη δικαίωσή της στη μεταφυσική ερμηνεία της εξέλιξης. Η εργατική τάξη βρίσκει στη διαλεκτική αντίληψη της εξέλιξης την επιστημονική θεμελίωση της πάλης της για το καινούργιο, για τον σοσιαλισμό. Αυτό σημαίνει ότι στη σύγχρονη κοινωνία η μεταφυσική και το αντίθετό της η διαλεκτική αντίληψη της εξέλιξης, αντανακλούν τη ριζική αντίθεση αστικής και προλεταριακής κοσμοθεωρίας.
Από τις δύο αντιλήψεις για την εξέλιξη επιστημονική είναι μόνο η διαλεκτικο - υλιστική. Η αντίληψη αυτή επικυρώνεται εξ ολοκλήρου από τα συμπεράσματα της σύγχρονης φυσιογνωσίας και απ`όλη την κοινωνικο - παραγωγική δράση των ανθρώπων.
Από το βιβλίο ''Διαλεκτικός Υλισμός'' της ακαδημίας επιστημών ΕΣΣΔ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου